Pożegnanie z Szanghajem

`Pożegnanie z Szanghajem` to ostatnia część trylogii Angela Wagensteina, poświęconej losom Żydów na przestrzeni kilku dziesięcioleci ubiegłego stulecia. Tym razem autor przenosi nas na Daleki Wschód. Powieść przypomina mało znane tragiczne wydarzenia, związane z tzw. szanghajskim gettem.
Tuż przed drugą wojną światową około dwadzieścia tysięcy austriackich i niemieckich Żydów w obliczu śmiertelnego zagrożenia poszukało ratunku w ostatnim na świecie mieście otwartym - Szanghaju. Miasto to było wówczas pod okupacją japońską i stanowiło ośrodek różnych legalnych i nielegalnych nurtów politycznych, siedlisko wielkiego biznesu i drobnych interesów, niewyobrażalnego luksusu i najstraszliwszej nędzy. Żydowscy uchodźcy - w dużej części intelektualiści, artyści, uczeni - osadzeni w przeludnionych, najbiedniejszych dzielnicach, z trudem zdobywali kawałek chleba i choćby iluzoryczny dach nad głową. Doznawali wielu upokorzeń, z trudem walczyli o zachowanie godności, o obronę ducha solidarności i wzajemnego wsparcia, o garść pożywienia dla najsłabszych i najbardziej bezbronnych, walczyli o przeżycie.
Nie wszystkim dane było wrócić po wojnie do Europy. Szczątki wielu spośród nich na zawsze pozostały w Szanghaju - mieście, które było dla nich jednocześnie i przekleństwem, i wybawieniem.